KDV BEYANNAMESİNE EKLENEN BELGE TÜRLERİ HAKKINDA MERAK EDİLEN SORULAR

Son birkaç günün özellikli konularından biri olan ve meslek camiamızda oldukça tartışılmaya başlanan Kdv Beyannamesinde mükellefler (meslek mensupları) tarafından bildirilmesi istenen belgeler hakkında uygulamada oluşabilecek sorunlar ve bazı çözüm önerileri ile birkaç konuyu sizlerle paylaşmak istedik.

Muhasebe mesleği diğer birçok meslek dalında olduğu gibi teknoloji kullanımı  ve yazılım birlikteliğine en çok ihtiyaç duyan mesleklerin başında gelmekte. Gerek analiz ve denetim gerekse istatistiki bilgilerin toplanıp bilgiyi talep eden  idareye bu bilgilerin sağlıklı iletebilmesi için bilgisayar yazılımları belki de olmazsa olmazların başında gelmekte.

Meseleyi hem bu istenen belge türlerinin muhasebe yazılımları aracılığıyla nasıl temin edileceği hem de bu belge adetleri ile toparlanan ve idareye iletilen bilginin eksik yada yanlış olması durumunda ne gibi sonuçlar doğuracağı hakkında tartışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Bizde yazımızda olası bazı riskleri, sorunları ve çözüm önerilerini elimizden geldiğince başlıklar halinde paylaşmaya çalışacağız.

NEREDEN ÇIKTI BU FATURA VE DİĞER BELGE ADETLERİ ?

Hatırlanacağı üzere belge türü hakkında Mali Bakanlığı’nın ilk beklentisi 19/12/2012 tarihinde yayınladığı Ticari Defterlere Ait Tebliğ’in Yevmiye Defteri başlıklı 6. Maddesinde “Her kaydın dayandığı belgelerin türü ile varsa tarihleri ve sayıları”  da Yevmiye Defterinde bulunması gereken hususlara Ticaret Kanunu’nu dayanarak göstererek istenen bilgilere eklenmesiyle başlamıştı. Daha sonra E-Defter uygulaması ile çıkan tebliğlerde de E-Defter şablonları arasında belge türü de zorunlu olarak yer bulmuş ve artık uygulamada muhasebe yazılımlarının tamamı muhasebe kayıtlarının her satırında kaydın dayandığı belge türünü bir seçenek olarak yazılımlara eklemişlerdi.

Bu tebliğle istenen bilgi muhasebe kaydına dayanan belgenin “Fatura-Dekont-Makbuz-Z Raporu- Perakende Satış Fişi Vb…”  gibi belgeler arasından hangisine dayandığının belirtilmesiydi. Buraya kadar bir sorun görünmemekle birlikte son uygulama ile KDV beyannamesinde yapılan değişiklik ile artık belge türü olarak sadece faturayı seçip bildirmek yerine,  faturanın normal Fatura mı, E-Fatura mı, E-Arşiv faturası mı olduğunun detaylandırılması ve ayrıca bunların adetlerinin de istenmesiyle zaten yeterince ağır olan iş yükünü bir nebze daha arttırmış oldu.

İSTENEN BU BİLGİLERLE NE AMAÇLANIYOR OLABİLİR?

                Maliye Bakanlığı vergiye gönüllü uyumun dışında her zaman olduğu gibi kayıp ve kaçakla mücadele için risk analizi yapabileceği ve kuruma istatistiki veri sağlayan yöntemler peşindedir. Daha önce zaman zaman kamuoyunda duyulan bazı beyannamelerin birleştirilmesi,  web tabanlı beyanname sistemleri ve hatta en çok istediği önceden hazırlanmış beyanname sistemleri için bu değişiklikler ile denemeler yapıp daha sonra uygulamaya geçmeyi hedeflediği görülmektedir. Bizim görüşümüz  bu veriyi sağlayan meslek grubunun görüşü alınmadan, bu çalışmalara doğrudan meslek camiasını dahil etmeden ve her şeyden ötesi yasal dayanağı bile olmadan usul cezaları ile korkutma yöntemini seçerek bu başarıya uzun süre ulaşması zor görünmektedir.

                Yine unutulmaması gereken bir konuda idarenin sistemi üzerinden onaylanan E-Fatura ve her ay listeler halinde detaylı olarak sisteme yüklenen E-Arşiv Faturası ve E-Bilet sayıları zaten kurumun veri tabanın da mevcuttur. Muhtemelen idare düzenlenen bu elektronik belgelerin muhasebe kayıtlarına tam olarak alınıp alınmadığı konusunda sağlama yapmayı hedeflemektir.

İSTENEN BU BİLGİLERE NASIL KOLAYCA ULAŞILABİLİR ?

                Daha öncede bahsettiğimiz üzere teknoloji yine bunun en kolay yolu olacaktır. Ancak burada da bazı sıkıntılar gündeme gelebilmektedir.

• Muhasebe yazılımlarındaki belge türü seçeneği yazılım firmaları tarafından genişletilerek beyanname de istenen her bir belge türü seçenek olarak eklenebilir. Beyannameyi hazırlarken yazılım buradaki belge türüne göre toplam adetleri otomatik olarak getirebilir. 

• Gelir İdaresinin E-Defter şemasında istenen aşağıdaki belge türleri arasında Fatura, E-Fatura, E-Arşiv Faturası ve Özel Fatura türleri için ayrı bir seçenek bulunmadığından muhasebe yazılımlarında detay olarak açılacak fatura seçenekleri şema için sadece Fatura (invoice) olarak tanımlanması gerekmektedir.

  • check: Çek

  • invoice: Fatura

  • order-customer: Müşteri Sipariş Belgesi

  • order-vendor: Satıcı Sipariş Belgesi

  • voucher: Senet

  • shipment: Navlun

  • receipt: Makbuz

  • other: Diğer

• Muhasebe yazılımlarında değişiklik yapılana kadar Fatura ve İrsaliyeli Fatura adetleri Fatura Seri ve Sıra Numara takibinden ilk fatura ve son fatura numarası alınarak yapılabilir. 

• E-Fatura,E-Arşiv Fatura ve E-Bilet sistemleri genelde entegratör firmalar tarafından kontör satışı ile yapıldığından o ay içinde kullanılan kontör adedi sayılarak yapılabilir. 

• Serbest Meslek Makbuzu ve Dipkoçanlı Yolcu Taşıma Bileti gibi belgeler ciltli ve sıra numaralı olduğu için buralardan sıra numarasına göre adet takibi yapılabilir.

• Muhasebenin Netsis, Eta, Logo, Link, Sap gibi ticari yazılımlar ile hem ön muhasebe hemde genel muhasebenin entegre çalıştığı sistemlerde ön muhasebede bulunan raporlar menülerinden her bir belgenin ait olduğu modülden tarih kriteri ile Excel veya benzeri programlar sayesinde filtreleme ve listeleme yoluyla sağlanabilir.

• İşletme Defterleri için yine muhasebe yazılımları Belge Türü olarak aşağıdaki seçenekleri sunmaktadır. Bunlarda Satış-Diğer Satışlar-Alıştan İade seçenekleri Fatura olarak Z raporu türü ise Perakende Satış fişi olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Ancak beyannamede istenilen Z raporu sayısı değil Perakende Satış Fişi sayısı olduğu unutulmamalıdır.

  • Satış

  • Z Raporu

  • Diğer Satışlar

  • Alıştan İade

SORUN OLABİLECEK BAZI HUSUSLAR

Yukarıda bu bilgilerin nasıl temin edilebileceği konusunda bazı hazırlatmalara yer verdikten sonra şimdi de kısa kısa uygulamada karşılaşabileceğimiz sorunlara değinmeye çalışalım.

• BS BİLDİRİMİ İLE ÇAPRAZ SORGU :Örneğin BS bildirim formunda toplamda 40 adet belge sayısı bildirilmesi ancak KDV beyannamesinde bu sayının altında belge adedi bildirilmesi durumunda idarenin bunu nasıl tespit edeceği yada tespit etmesi durumunda nasıl bir yaptırıma gideceği merak edilen konular arasındadır. Ba-Bs bildirim formları ile düzeltme yasal süresi verilme süresini takip eden on gün içerisinde yapılabilmekte bu süreden sonra verilen düzeltme formları için sanki hiç verilmemiş gibi Özel Usulsüzlük Cezası düzenlenmektedir. Ancak KDV beyannamesi için herhangi bir Vergi Ziyaı yoksa düzeltme beyannamesi Usulsüzlük Cezası düzenlenmeden her zaman verilebilmektedir. Burda da beyannameye ait Damga Vergisi Mali Müşavir ile mükellef arasında bazı sorunların yaşanmasına neden olabilmektedir. Yani buradan yola çıkarak sadece bir istatistiki bilgi niteliğinde olan BS bildirimlerinin KDV beyannamesine göre daha çok dikkat edilmesi gereken bir husus haline getirilmesidir. 

• BİRDEN ÇOK SAYFALI NAKLİ YEKÜNLÜ FATURA :Başka bir örnek ise birden çok sayfa da nakli yekün ile düzenlenen fatura bilgisinin KDV beyannamesine 1 fatura mı yoksa kaç fatura kağıdına sirayet ediyorsa bu kadar adet mi bildirilmesi konusu yine cevap bekleyen soruların başında gelmektedir. 

• İPTAL EDİLEN FATURA VE BELGELERİN DURUMU : Ticari hayatın içerisinde çoğu zaman hatalı veya eksik düzenlenmiş fatura ve belgelerin iptali söz konusu olabilmektedir. KDV beyannamesinde istenen adetler içerisinde iptal edilen fatura ve belgelerin bildirilip bildirilmeyeceği konusu  şimdilik bilinen bir konu değildir. 

• FATURA İLE İRSALİYELİ FATURA AYRIMI : Yukarıda çözüm önerilerimizde bahsettiğimiz üzere mevcut ticari muhasebe yazılımlarının ön muhasebe modüllerinden fatura listeleri alınarak bunların adetlerinin bildirilmesi mümkün görünse bile, neredeyse hiçbir muhasebe yazılımı fiziki anlamda fatura yada irsaliyeli fatura olarak düzenlenen belgeleri ayrı kayıt etme ve ayrı listeleme özelliğine sahip görünmemektedir. Sadece verilen seri kodları ile bu ayrım teknik olarak mümkün görünse de uygulamada çok kolay olmayacaktır. 

• EN BÜYÜK SORUN !!! Z RAPORU SAYISI DEĞİL PERAKENDE SATIŞ FİŞİ SAYISI: Perakende sektöründe faaliyet gösteren mükellefler yıllık 900 TL’nin altındaki satışları için fatura yerine perakende satış fişi düzenlemektedir. Çok mağazası olan örneğin gıda sektöründe faaliyet gösteren bir mükellefin her mağazasında da bir çok Ödeme Kaydedici Cihaz bulunabilmektedir. Süre uzatımı ile de Akıllı Yazar Kasa uygulaması ertelenmiş ve hala piyasada eski tip yazar kasaların kullanıldığı bir gerçektir. Burada dikkat çekmek istediğimiz konu ise yeni KDV beyannamesi versiyonunda istenen bilgi, günlük olarak düzenlenen Z Raporu sayısı değil, her bir satış işlemi için düzenlenen Perakende Satış Fişi sayısı olacaktır. Bu bilgi muhasebe kayıtlarına yıllardır günlük yapılan işlemlerin icmali olan Z Raporu ile aktarılmakta iken artık muhasebe kayıtlarına her bir Perakende Satış Fişinin adedi de eklenmesi zorunlu hale getirilmiştir. Aşağıdaki resimde görüldüğü üzere her bir  Z raporlarında gösterilen Perakende Satış Fişi sayısı ay boyunca tek tek toplanılarak KDV beyannamesine eklenecektir.

İşte Maliye Bakanlığı ve Gelir İdaresinin hiçbir dayanak göstermeden hatta bir sirküler, bir yazı bir genelge bile ile bu uygulamadan beklentileri ve yanlış bildirimlerin yaptırımları konusunda açıklama getirmeden, uygulamaya ansızın başlaması meslek mensuplarımızın sabrını zorlamakta ve idare ile meslek camiamız arasında daha gergin günlerin başlangıcına zemin oluşturmaktadır.

Vergiye aracılık eden belkide tek meslek örgütü olarak dileğimiz tabi ki kayıp ve kaçağın önlendiği, sahte belge sorununun tamamen ortadan kaldırıldığı, kalkınma ve planlama için daha fazla verinin sağlıklı olarak işlendiği bir ortamda idare ile elbirliği ile çalışmaktır. Ancak tek taraflı bu dayatmadan derhal vazgeçilmesi, bu uygulama için uygun zeminin sağlanması ve yazılımların geliştirilmesinin beklenmesi, hiçbir zaman hak etmediğimiz bu tutumun idarece değiştirilmesi biz meslek mensuplarının en temel hakkı, idarenin de yegane görevidir.

Mali Bilim Akademi  
Murat OMRAK